SAURA PARAṂPARA

Saura paraṃpara w sanskrycie oznacza tradycję Saura, czyli słoneczną linię przekazu. Jest ona jedną z sześciu głównych duchowych szkół filozoficznych hinduizmu, obok tradycji Vaiṣṇava, Śaiva, Śākta, Gāṇapatya i Kumāra. Doktryna saura (saura siddhānta) jest starożytnym dziedzictwem wiedzy i praktyk, przekazywanym z pokolenia na pokolenie od mistrza (guru) do ucznia (śiṣya). Opiera się zarówno na wedyjskich hymnach zawartych w dziełach Ṛgveda i Yajurveda, jak i na tantrycznych tekstach, takich jak Saura Tantra Śāstram czy Saura Kaula Tantram. Należy tu zaznaczyć, iż praktyka tantryczna nie jest bezpośrednio związana z nurtem wedyjskim, jednakże nie jest z nim sprzeczna.

Swój wkład w tradycję kultu Słońca mieli również magas, członkowie perskiej społeczności kapłańskiej, związani ściśle z religią zoroastryjską. Magas, czyli magowie, byli kapłanami Słońca. Epos Mahābhārata, jeden z najważniejszych tekstów staroindyjskiej literatury, opisuje ich jako lud, który przybył do Indii z terenów dzisiejszego Iranu i Afganistanu i założył kilka królestw. Magasowie są przedstawieni w tym poemacie jako potomkowie Boga Sūryi, sławieni jako potężni i szlachetni, oraz posiadający wielką wiedzę.

Saura vidyā, czyli Wiedza słoneczna, obejmuje różne aspekty, takie jak duchowość, astrologia, astronomia, medycyna, filozofia i inne. Unikalna spuścizna tej starożytnej tradycji wywarła ogromny wpływ na praktyki duchowe obecne po dziś dzień w wielu religiach świata, kształtując zarówno tożsamość osobistą, jak i kulturową oraz społeczną wielu środowisk. Najlepszym tego przykładem jest mantra Gāyatrī, zwana viśvāmitra gāyatrī mantra, która jest wezwaniem do Boga Słońca, nazywanego tu imieniem Savitṛ. Mantra ta jest uważana za jedną z najświętszych i najpotężniejszych mantr hinduizmu, uznawana praktycznie przez wszystkie jego tradycje (wymienione tu wcześniej). Jest ona używana w niektórych tradycjach buddyjskich, np. w buddyzmie tybetańskim, jako część praktyk duchowych. W dźinizmie mantra Gāyatrī jest jedną z najważniejszych mantr i jest wykorzystywana podczas medytacji. Podobnie jest w przypadku sikhizmu. Viśvāmitra gāyatrī jest też stale obecna w różnych duchowych tradycjach tantryzmu (tāntrika) i jogi (yoga), a także w bardzo wielu szkołach medytacji. Po dziś dzień jest intonowana przez miliony ludzi na całym świecie, będąc ich duchowym Słońcem, oświecającym umysły i serca.

Poniżej przedstawiamy istotne zasady i wartości uznawane w Tradycji (lista nie została wyczerpana). Ich przyjęcie i urzeczywistnienie przynosi transcendentalne korzyści w postaci rozszerzenia umysłu i uzyskania stanu wewnętrznej iluminacji, prowadzącej do jedności z Duszą Uniwersalną.

Dharma, czyli naturalne prawo życia, to termin, który można przetłumaczyć jako „prawo”, „obowiązek”, „zasada” lub „porządek”. Jest fundamentalną i najbardziej powszechną zasadą w hinduizmie (i nie tylko), mającą wiele aspektów. W szerszym sensie odnosi się do zgodności z kosmicznym porządkiem (ṛta), jego rytmem i harmonią wszechświata, rozumianego jako równowaga makro– i mikrokosmosu. Indywidualna dharma (svadharma) to właściwa dla danej osoby ścieżka obowiązków i powinności, wynikająca z posiadanych talentów i cech, a także z jej narodzin w określonych warunkach, w tym związanych z przynależnością do określonej grupy społecznej (varṇa–dharma), powiązanych z danym etapem życia (āśrama–dharma) oraz ze ścieżką duchowej praktyki i samodoskonalenia (sādhanā–dharma). Jest fundamentem wielu aspektów życia, od codziennych czynności i praktyk po filozofię i metafizykę. Utrzymanie dharmy jest kluczowe dla zachowania harmonii w społeczeństwie i w przyrodzie. Przestrzeganie tej zasady uważa się za niezbędne do osiągnięcia duchowego oświecenia.

Ahiṃsa, czyli niekrzywdzenie, jest korzeniem poszanowania życia. To zasada niestosowania przemocy wobec żadnych istot poprzez myśl, słowo i czyn. Manifestuje się również w formie ochrony i uszanowania życia wszystkich czujących stworzeń. W praktyce prowadzi m.in. do spożywania wyłącznie roślinnych pokarmów i nieużywania żadnych rzeczy „obarczonych” krzywdą kogokolwiek. Praktykowanie zasady niekrzywdzenia nie jest tożsame z brakiem reakcji na krzywdę. Są sytuacje, w których stosuje się wyjątki, a użycie siły jako ostatecznego środka w sytuacjach zapobiegania większemu złu jest wręcz obowiązkiem. Należą do nich: obrona własna i obrona innych przed bezpośrednim zagrożeniem, ochrona słabszych i bezbronnych, wojna sprawiedliwa jako obrona przed agresją oraz sprawiedliwa kara wobec tych, którzy łamią prawo i krzywdzą innych. Tym niemniej ważne jest, aby w takich przypadkach użycie siły było adekwatne do danej sytuacji i ograniczone do niezbędnego minimum, a kara proporcjonalna i niemotywowana chęcią wzięcia odwetu. Ahiṃsā daje owoce w postaci empatii, wewnętrznego spokoju, wolności od negatywnych emocji i przybliża nas do stanu wyzwolenia (mokṣa) poprzez dostrzeganie Absolutu w każdym przejawie życia.

Satya, czyli pierwotna i wieczna prawda, to jedna z kluczowych wartości, sławiąca prawdomówność, szczerość i uczciwość. Jest również postrzegana jako spójność mowy, myśli i działania. Przejawia się w unikaniu kłamstwa i fałszu, nawet w warunkach, w których jest to niewygodne. Jest podstawą budowania zaufania i harmonii w bliskich relacjach. Prawda jest gwarantem integralności i autentyczności w kontaktach z innymi ludźmi, przyczyniając się do sprawiedliwości i dobra społecznego. Poszukiwanie mądrości i wiedzy o naturze bytu jest jej subtelną formą.

Ārjava, czyli prostolinijność i szczerość, to postawa, która przejawia się w harmonii myśli, słów i czynów zarówno wobec siebie, jak i innych. Przestrzegana uwalnia od hipokryzji, manipulacji czy dwulicowości. Jest cnotą dającą człowiekowi siłę do życia i działania, wolną od lęku, gniewu, uprzedzeń oraz ukrytych motywów. Usuwa wewnętrzne konflikty i stan zamieszania. Osoba prostolinijna jest autentyczna i przejrzysta w swoim postępowaniu. XVI–wieczny poeta z Maharasztry imieniem Vāmana w „Avigita” oświadcza, że ​​ārjava jest formą uczciwości i czystości u osoby oraz podstawową cnotą, dzięki której można traktować wszystkich równo — niezależnie od tego, czy ta druga osoba jest dzieckiem, żoną, krewnym, przyjacielem, nieznajomym, kimś wrogim lub sobą samym — bez żadnej dyskryminacji.

Śraddhā, czyli wiara, niezachwiana lojalność i głębokie przekonanie. Jest oporą, na której budujemy nasze życie duchowe. Wiara w boską opatrzność i ufność pokładana w czczonej formie Najwyższej Bytu (iṣṭa–devatā) oraz zaufanie do nauk przekazywanych w tradycji (paramparā) i duchowych autorytetów są niezbędne w procesie sādhany (praktyki). Niezłomna wiara jest gwarantem wewnętrznego spokoju i ciągłej motywacji oraz dyscypliny na ścieżce samopoznania. Śraddhā wspiera nas w urzeczywistnieniu naszej prawdziwej natury (ātman), wiecznej i transcendentalnej w stosunku do ciała i umysłu.

Astēya, czyli niepożądanie i niebranie tego, co nie należy do nas. Jest jedną z fundamentalnych zasad moralnych i wyraża się w wewnętrznej wolności od pragnienia posiadania tego, co nie jest nam dane lub nie jest naszym udziałem. Niedopuszczanie się kradzieży ma swoje korzenie w uczciwości i poszanowaniu prawa innych do posiadania. Astēya praktykowana świadomie przejawia się również jako niekorzystanie z cudzej własności bez zgody właściciela oraz dzielenie się swoimi dobrami z potrzebującymi. Wyraża się również przez nieprzywłaszczanie sobie czasu i wysiłków innych ludzi. Rozwija cnoty: uczciwość, hojność i bezinteresowność. Jest niezbędna do osiągnięcia ogólnego dobrostanu społeczeństwa. Urzeczywistnienie w życiu tej zasady przybliża nas do wyzwolenia (mokṣa) poprzez oczyszczenie umysłu.

Dāna, czyli hojność w aspekcie dobroczynności. Jest przejawem szlachetności i współczucia dla potrzebujących. Oznacza dzielenie się z innymi, przede wszystkim z tymi, którzy są biedni lub w potrzebie i nie są w stanie samodzielnie sobie poradzić. Dāna może mieć formę pomocy materialnej, np. finansowej lub rzeczowej, oraz formę niematerialnej pomocy, np. poświęcenia swojego czasu lub pracy. W starożytnych Pismach znajduje się prosta definicja, w której dāna opisana jest jako działanie polegające na zrzeczeniu się własności na rzecz obdarowanego bez oczekiwania czegokolwiek w zamian. Dobroczynność taka pomaga rozwijać współczucie i empatię. W zależności od możliwości darczyńców może mieć charakter jednostkowej pomocy lub być adresowana do większej grupy potrzebujących. Starożytny tekst Tirukkuṛaḷ („Święte wersety”) stwierdza: „Danie jałmużny jest samo w sobie wielką nagrodą dla tego, kto daje”. W innym miejscu przeczytamy, że ​​„promienny uśmiech, życzliwe światło kochającego oka i wypowiadanie przyjemnych słów ze szczerym sercem to forma dobroczynności, którą każdy człowiek powinien starać się dawać”.

Dhṛti, czyli działanie z determinacją, cierpliwość i stanowczość, odnosi się do subtelnej zdolności nieustannego dążenia do celu, dzięki której osoba odważnie i entuzjastycznie stawia czoła wszelkim przeciwnościom. Ze spokojem pokonuje przeszkody i osiąga zamierzone cele. Według Mānu (w tradycji syn Boga Słońca) dhṛti jest jedną z dziesięciu wartości niezbędnych wszystkim ludziom w każdym czasie dla realizacji dharmy. Oznacza hart ducha, odwagę i zdolność do trzymania się czegoś. W swojej najwyższej i polecanej formie sattvić dhṛti (odwaga czysta) jest mocą i zdolnością, która sprawia, że trzymamy się szlachetnych wartości życia. Dwie pozostałe formy to rājasić dhṛti (odwaga pasji), związana z emocjami i krótkotrwałymi pragnieniami, oraz tāmasić dhṛti (odwaga ciemna), która jest związana z agresją i destrukcją, skutkując cierpieniem i nie przyczyniając się do duchowego szczęścia.

Kṣamā, czyli wybaczenie, cierpliwość, wyrozumiałość i tolerancja. Jedna z głównych cnót w hinduizmie. Jest wyrazem mądrości i dojrzałości duchowej, w której opanowanie i samokontrola rodzą wyrozumiałość, cierpliwość oraz tolerancję dla niedoskonałości innych. Zdolność wybaczania przewinień i powstrzymywania się od zemsty jest ukoronowana współczuciem oraz zrozumieniem ludzkich słabości i uwarunkowań. Kṣamā daje wewnętrzny spokój i wolność, buduje harmonijne relacje oraz przybliża nas do boskości.

Dāya, czyli współczucie, miłosierdzie i przezwyciężanie uczuć okrucieństwa i nieczułości. Szczerze praktykowana nagradza empatią i wrażliwością na cierpienia innych istot. Przejawia się w altruizmie i bezinteresownej trosce o cały świat. Pomaga nam uwolnić się od myślenia „ja”, „moje”, „dla mnie” oraz urzeczywistnić łagodność, życzliwość i bezinteresowność. Dāya rodzi pragnienie niesienia pomocy cierpiącym, ubogim oraz bezbronnym. Jest wyrazem prawdziwej Miłości, wolnej od uwarunkowań.

Śauća, czyli czystość ciała, umysłu i mowy, jest bardzo ważną praktyką na drodze duchowego postępu, prowadzącą do oczyszczenia i harmonii na różnych poziomach bytu. Jednoznacznie odrzuca używanie alkoholu, tytoniu (nikotyny) oraz wszelkich substancji psychoaktywnych. Zewnętrznie przejawia się jako czystość fizyczna, dotycząca ciała, ubrań oraz otoczenia, w którym funkcjonujemy. Dbanie o porządek i harmonię z otaczającym nas światem jest również jej wyrazem. Znajduje odbicie w czystości naszej mowy oraz w przestrzeganiu zasad etycznych. Wewnętrznie jest stanem wolności od negatywnych myśli, destrukcyjnych emocji i zgubnych tendencji. Duchowa czystość przynosi owoc wyzwolenia od przywiązań i egoistycznych motywacji. Zachowanie najwyższych standardów śauća jest szczególnie ważne dla kapłanów oraz wszystkich osób duchownych.

Mitāhāra, czyli nawyk umiarkowanego jedzenia, integruje świadomość dotyczącą jedzenia, picia (nie alkoholu), zrównoważonej diety oraz nawyków konsumpcyjnych i ich wpływu na ciało i umysł. Mitāhāra, oprócz wartości filozoficznej, ma również aspekt fizjologiczny, dotyczący zasad dietetyki i zdrowego odżywiania (āhāratattva). Najlepsza dieta to taka, która jest zgodna z zasadą niekrzywdzenia (ahiṃsā) i jednocześnie smaczna, odżywcza oraz wystarczająca, aby zaspokoić potrzeby ciała. Jedzenie ma również wpływ na Jaźń (ātman). Dlatego właściwe zrozumienie i uregulowanie dotyczące jedzenia oraz dostosowanie go do osobistych potrzeb jest niezbędne w duchowej praktyce.

Aparigraha oznacza nieprzywiązanie, czyli bycie niematerialistycznym. Duchowa tradycja poleca przyjmowanie z umiarem tego, co jest nam potrzebne do zapewnienia normalnego i spokojnego życia. Wyraża się to przez unikanie gromadzenia ponad miarę i nieposzukiwanie oparcia w nietrwałych rzeczach oraz tych, które mogłyby doprowadzić do utraty kontroli nad umysłem (np. hazard). Aparigraha prowadzi do wewnętrznej niezależności oraz spokoju. Jej szczere przejawienie w życiu jest oznaką duchowego zaawansowania i zbliżania się do zrozumienia prawdziwej natury jaźni (ātman).

Anekāntavāda, czyli akceptacja istnienia różnych przekonań i wielości punktów widzenia. Jest zasadą duchowej filozofii podkreślającą jednoczesne istnienie wielu perspektyw, z których można opisywać otaczającą nas Rzeczywistość. Jest zachętą do unikania jednostronnych osądów, krytyki i wywyższania się ze względu na wyznawane przekonania, w tym religijne. Anekāntavāda rodzi otwartość umysłu, tolerancję i gotowość do rozważenia innego spojrzenia na świat. Jest bardzo ważną życiową postawą, pozwalającą z szacunkiem uznać wartość duchowych praktyk innych tradycji i ich doktryn, uwalniając nas tym samym od sekciarstwa i fanatyzmu.

Viśvabandhutva, czyli powszechne, uniwersalne braterstwo. To pojęcie zawiera w sobie głęboką prawdę o Jedności wszystkich istot, mających wspólne Źródło. Wszyscy jesteśmy częścią jednej wielkiej Rodziny. Gdy taka świadomość budzi się, wychodzimy z egoistycznej postawy, która narzuca nam widzenie siebie jako kogoś odrębnego od Świata i Boga. Rodzi to poczucie odpowiedzialności za dobro całego stworzenia i wyraża się Miłością oraz Współczuciem. Viśvabandhutva rozwija naturalną życzliwość i chęć niesienia pomocy. Działanie dla dobra świata, na rzecz pokoju, sprawiedliwości czy ochrony środowiska jest tego wyrazem.

Bhakti, czyli oddanie, miłość i uwielbienie. Jest formą emocjonalnej i osobistej relacji z Absolutem, często rozwijanej poprzez budowanie głębokiej, mistycznej więzi z najbliższym sercu czczonym bóstwem Boga lub Bogini (iṣṭa devatā). Rozwijając się, oddanie przejawia się w formie całkowitego zawierzenia dla iṣṭa devatā i poczucia bezwarunkowej przynależności do niego. Bhakti może mieć różne nastroje i przybierać różne formy, w tym miłosnego oddania dla: aspektu boskiej energii kobiecej (śakti–bhakti), aspektu boskiej świadomości męskiej (śiva–bhakti), Miłości żeńskiego i męskiego aspektu Absolutu (sūrya–bhakti). Czysta bhakti prowadzi do transcendentalnego doświadczania wiecznego szczęścia (ānanda) i powoduje osiągnięcie stanu Jedności z Wyższą Siłą (brahmasamādhi).

Ātmajñāna, czyli świadomość prawdziwego Ja, nieróżniącego się się od Jedynej Prawdziwej Rzeczywistości, która przenika każdego, czyniąc go w ten sposób Jedyną Prawdziwą Rzeczywistością. Ātmajñāna jest osiągnięciem stanu wyzwolenia (mokṣa) z kręgu narodzin i śmierci (saṃsāra), wolnym od iluzji (māyā) i fałszywej identyfikacji z ego (āhaṃkāra). Zrealizowanie Ātmajñāna oznacza bezpośrednie i żywe doświadczenie jedności ātmana, czyli jaźni indywidualnej, i brahmana, będącego Najwyższą, Absolutną Rzeczywistością, źródłem i podłożem całego Istnienia. Jest to nadrzędny cel życia każdej Istoty. Saura (czciciele Słońca) znają Sūrya Deva jako Brahmana i wielbią go jako manifestację Absolutu.

Dziedzictwo tradycji Saura powinno być szanowane i chronione jako ważna część kultury i spirytualnej tożsamości, tak aby mogło być dostępne również dla przyszłych pokoleń duchowych poszukiwaczy. Mamy pokorną nadzieję, że nasza skromna działalność będzie mogła się do tego w jakimś stopniu przyczynić.